تنش های ترکیه و ایالات متحده آمریکا همچنان بر سر جنگنده های اف ۱۶ ادامه دارد . تنشی که خرید سامانه پدافند هوایی اس ۴۰۰ روسی توسط ترکیه عضو ناتو ، سرآغاز آن بوده است.

«آمریکن اینتر پرایز» اندیشکده معتبر آمریکایی در خصوص موضع گیری های اخیر رییس جمهور ترکیه نسبت به تحولات فلسطین، گزارش تحلیلی را منتشر کرده است.

 مایکل رابین تحلیلگر ارشد این موسسه آمریکایی طی این گزارش نوشت : رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه با حمایت خود از غزه و همسویی با ایران ، حزب الله و حوثی های یمن خود را از (توانایی) خرید هرگونه تسلیحات محروم می کند .

وی همچنین می نویسد : روی کاغذ شاید ترکیه بزرگترین ارتش بزرگ ناتو را داشته باشد ولی این موضوع بی معنی است . (چرا که) ترکیه در قبال ناتو یک بدهی است نه یک سرمایه ؛ سایر تعهدات به ترکیه برای ارسال تسلیحات و کالا ها را می توان به مشتریان مستحق تر مثل اسراییل ، قبرس ، یونان ، ارمنستان و یا حتی نیروهای دموکراتیک سوریه ( قسد) فرستاد .

همچنین مایکل رابین در ادامه نوشت : نزدیک به ۵ سال است که خروج رسمی ترکیه از برنامه ساخت جنگنده های ­( نسل پنجم ) اف ۳۵  توسط آمریکا می گذرد ؛ این اقدام ( آمریکا ) در پی تصمیم اردوغان مبنی بر خرید سامانه ( پدافند هوایی ) اس ۴۰۰  از روسیه بوده ، این سامانه به اندازه ای پیشرفته است که بتواند تکنیک ها و تجهیزات ناتو و ایالات متحده آمریکا را به چالش بکشد .

علت اصرار ترکیه برای دریافت جنگنده اف۱۶ چیست؟

تنش های آمریکا و ترکیه بر سر مسئله خرید اف ۱۶ تنها به موضوع حمایت اردوغان از غزه محدود نمی شود . چرا که بخش زیادی از ناوگان نیروهایی ارتش ترکیه فرسوده و مستهلک شده و احتیاج به دریافت جنگنده های جدید دارد . از جمله این جنگنده ها ، اف ۱۶ های جدید مولتی رولی می باشد که سالهاست در خدمت ارتش این کشور است.

کشور ترکیه یکی از شرکا و حامیان تولید جنگنده رادار گریز و پیشرفته اف ۳۵ بوده که بیش از نهصد قطعه کوچک و بزرگ این  جنگنده را تولید می کرد و قرار بر این بود ۴۸ فروند از این پرنده پیشرفته را در دو مرحله دریافت کند . ولی تعاملات تسلیحاتی بین آنکارا و مسکو ، واشنگتن را برآن داشت تا از تحویل جنگنده های پیشرفته رادار گریز اف ۳۵ به ترکیه صرف نظر کند .

نهایتا ترکیه پس از چند سال رایزنی و پافشاری های زیادی که عملا نتیجه ای برایش نداشته به دریافت اف ۱۶ های جدید راضی شد . اما آمریکا به بهانه های مختلف راضی به تحویل این جنگنده به اردوغان نمی شود . شواهد نشان می دهد ایالات متحده تمایلی برای تحویل این جنگنده به ترکیه ندارد .

 همچنین ترکیه از سال ۲۰۱۷ به دلیل کنار گذاشتن تعداد زیادی از فانتوم ها و ترمیناتورهای نیروی هوایی خود، از جنگنده های اف ۱۶ علاوه بر دفاع هوایی برای بمباران مناطق شمالی عراق و سوریه استفاده می کند ، که یکی از علت های مهم فرسودگی این هواپیما در ناوگان هوایی ترکیه می باشد و نیاز برای دریافت جنگنده های جدید اف ۱۶ را برای خودش احساس می کند .

جنگنده اف ۱۶ تاثیر زیادی بر افزایش قدرت نظامی این کشور در غرب آسیا و همچنین باعث کسب سود خوبی در تجارت تسلیحاتی شده بود. از آنجایی که سابقا ترکیه مجوز مونتاژ این جنگنده را از شرکت های آمریکایی داشت ، توانسته بود این جنگنده را به اردن بفروشد و اف ۱۶ های مصری را نیز تعمیر کند . ترک ها با توجه به این فعالیت ها انتظار داشتند اف ۱۶ های درخواستی از آمریکا را بدون هیچ قید وشرطی دریافت کنند که برخلاف انتظارشان اتفاق افتاد .

تنش ترکیه با آمریکا بر سر پیوستن سوئد به ناتو

یکی دیگر از علت های تنش آمریکا و ترکیه بر سر مسئله جنگنده های اف ۱۶ موضوع پیوستن سوئد و فندلاند به پیمان آتلانتیک شمالی یا همان ناتو می باشد . رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه بارها اعلام کرده است که سوئد لانه تحرکات گروه تروریستی"پ ک ک " می باشد و از همین جهت  تا زمانی که مشکل ترکیه با این کشور حل نشود با عضویت سوئد در پیمان ناتو مخالفت می کند ؛ چرا که یکی از قوانین ناتو برای عضویت اعضای جدید ، رای موافق همه اعضای ناتو نسبت به این موضوع می باشد .

برای این موضوع ، ینس استولنبرگ دبیرکل ناتو در جریان اجلاس سران ناتو در ۲۸-۲۹ ژوئن ، در شهر مادرید برگزار شد با ابتکاری که به کار بست سران ترکیه و سوئد را گرد هم آورد و بر سر یک  متن مشترک به توافق رسیدند . ضمن اینکه در همین اجلاس اردوغان موفق به دیدار جوبایدن رییس جمهور آمریکا شد . طی این دیدار ها توافقاتی بین ترکیه و سایر اعضا نسبت به پیوستن سوئد انجام شد و حتی جوبایدن وعده هایی برای فروش اف ۱۶ به ترکیه داده بود اما شرایط رفته رفته تغییر کرد .

مقامات دولت آمریکا گفته بودند با پیوستن سوئد به ناتو موافقت کنید تا ما هم بتوانیم نظر کنگره را برای اف ۱۶ ها جلب کنیم ولی مقامات ترک با توجه به وجود و فعالیت لابی های ارامنه و یونان در آمریکا اعتمادی به حرف های مقامات ایالات متحده نداشتند. هرچند که مقامات ترکیه هم بیکار ننشسته اند و ده ها میلیون دلار خرج لابی گری برای متقاعد کردن اعضای کنگره آمریکا کردند ولی نتیجه ای حاصل نشد .

گره کور ترکیه و سوئد

همچنین بعد از این رویداد ، مقامات سوئدی وعده هایی برای اعمال محدودیت های بیشتر بر این گروه ترویستی به ترکیه داده بودند . ایالات متحده آمریکا نیز به شکل غیر رسمی به ترک ها وعده فروش اف ۱۶ را داده بود . اما حالا با رویدادن تحولات جدید منطقه از جمله جنگ غزه و نحوه ادبیات اردوغان نسبت به این موضوع و قرآن سوزی های متعددی که در سوئد انجام شد و همچنین انجام نصف نیمه تعهدات سوئدی ها به ترکیه این موضوع تبدیل به گره کوری شده است . اصرار ترک ها بر تحویل سران گروه" پ ک ک" بهانه ای است که ترکیه به وسیله آن با پیوستن سوئد به ناتو مخالفت می کند .

شروط سناتور های آمریکایی

 سناتور های آمریکایی در همین رابطه نامه به آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا نوشتند که در آن تاکید می کند ، برای فروش هواپیماهای اف۱۶ و کیت های نوسازی این جنگنده در ارتش ترکیه لازم است نکاتی رعایت شود . نکاتی که شامل توافق نامه هایی مشروط ، با مکانیسم هایی برای نظارت ، توقف ، به تاخیر انداختن و یا انصراف کامل از تحویل آنها به ترکیه ، در صورتی که باعث تهدید و یا تضعیف امنیت ملی آمریکا باشد .

شرق مدیترانه و تهدید قبرس و یونان

ترکیه علاوه بر این مشکلات با شرایط ویژه ای از اختلافات نظر ها با آمریکا روبرو است . ده ها سناتور آمریکایی جمهوری خواه ، خواستار تعهدات ترکیه برای عدم تهدید حریم هوایی یونان دیگر عضو ناتو می باشند . تعهد برای استفاده نکردن از این جنگنده در تجاوز به حریم هوایی سوریه و عراق نیز یکی دیگر از بهانه های سناتور های آمریکایی برای تحویل ۴۸ فروند اف ۱۶ و همچنین تحویل دهی ۸۰ عدد کیت ارتقای این جنگنده مولتی رول می باشد .

اس 400 نرکیه

اقدامات مخرب ترکیه از نظر آمریکا

 همان طور که پیشتر اشاره شد تعاملات نظامی و امنیتی ترکیه و روسیه همچون خرید سامانه پیشرفته پدافند هوایی اس ۴۰۰ برخلاف قوانین ناتو ، نزدیکی به روسیه در بعد اقتصادی به ویژه بعد از جنگ اوکراین با ایجاد فضایی مناسب برای الیگارش های روسی در ترکیه ، پیوستن به روند آستانه روسیه و ایران در پرونده سوریه و تنش های این کشور با قبرس و یونان ، همسایه های غربی خودش در شرق مدیترانه ، چهار عامل مخربی هستند از نظر ایالات متحده بر روابط با این کشورآسیایی عضو ناتو تاثیرگذار است .

  لازم به ذکر است گزارش اندیشکده "آمریکن اینتر پرایز" به نوعی تهدید ترکیه برای دست کشیدن از سایر اقدامات احتمالی برای حمایت از فلسطین است . همچنین می توان این گزارش تحلیلی را به عنوان یک هشدار و یاد آوری به سایر اعضای ناتو و یا همپیمانان  غیر ناتویی آمریکا همچون اعضای اتحادیه اروپا قلمداد کرد .

  چرا که مقامات کشور های زیادی بعد از شروع جنگ غزه و اسراییل در ۷ اکتبر سال جاری از فلسطینیان حمایت کردند . در بین کشور های اتحادیه اروپا و ناتو نیز مقامات یونان و اسپانیا حمایت هایی هرچند تلویحی ، از مردمان مظلوم غزه کردند . البته سایر همپیمانان غیر اروپایی و ناتویی ایالات متحده مثل عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی نیز حمایت هایی را از غزه کرده بودند که باعث ناراحتی های از سوی مقامات آمریکایی نسبت به این موضوع شده بود .